📌 Giriş
İş kazaları, işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin yetersizliği veya ihmal sonucu meydana gelen olaylardır. İş kazası geçiren çalışanlar, tazminat ve hukuki haklarını talep edebilirken, işverenler de iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almadıkları takdirde hukuki ve cezai yaptırımlarla karşılaşabilirler.
📌 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (SSGSS), iş kazalarıyla ilgili hukuki süreçleri düzenlemektedir.
Bu makalede, iş kazasının hukuki tanımı, iş kazası bildirimi, işverenin yükümlülükleri, iş kazası sonrası tazminat ve hukuki süreçler ile iş kazalarının önlenmesi için alınması gereken önlemler detaylı olarak ele alınacaktır.
📌 İş Kazası Nedir? Hukuki Tanımı ve Unsurları
📌 İş kazası, çalışanların işyerinde veya iş nedeniyle meydana gelen ve bedensel ya da ruhsal zarara yol açan olaylardır.
1️⃣ İş Kazasının Hukuki Tanımı
✔ 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre, iş kazası, işverenin kontrolü altında çalışırken meydana gelen ve çalışanın sağlığını olumsuz etkileyen olaylardır.
✔ 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu madde 13’e göre, iş kazası şu durumlardan herhangi birinde meydana gelebilir:
- Çalışanın işyerinde olduğu sırada,
- İşveren tarafından yürütülen bir iş nedeniyle,
- Çalışanın görevli olarak başka bir yere gönderilmesi esnasında,
- İşe gidiş geliş sırasında,
- Emziren kadın çalışanların bebeğiyle ilgili işyerinde bulunduğu süre içinde.
📌 Örnek: Bir inşaat işçisinin yüksekten düşerek yaralanması veya bir fabrikanın makine operatörünün çalışırken elini makineye kaptırması iş kazası olarak değerlendirilir.
📌 Önemli Not: İş kazalarının hukuki olarak tespit edilmesi için işverenin ve çalışanın yasal bildirim yükümlülükleri bulunmaktadır.
📌 İş Kazası Bildirimi ve Yasal Yükümlülükler
📌 İş kazası meydana geldiğinde, işverenin ve çalışanın yerine getirmesi gereken yasal yükümlülükler vardır.
1️⃣ İşverenin Bildirim Yükümlülüğü
✔ İşveren, iş kazasını derhal kolluk kuvvetlerine (polis veya jandarma) bildirmelidir.
✔ Kazanın meydana geldiği tarihten itibaren en geç 3 iş günü içinde SGK’ya yazılı bildirim yapılmalıdır.
✔ Eğer işveren kazayı SGK’ya bildirmezse, idari para cezası ile karşılaşabilir.
📌 Örnek: Bir fabrika çalışanının işyerinde makineden kaynaklı yaralanması durumunda, işveren kazayı en geç 3 iş günü içinde SGK’ya bildirmelidir.
2️⃣ Çalışanın ve Yakınlarının Yükümlülükleri
✔ Çalışan, iş kazası geçirdiğinde en kısa sürede işverene haber vermelidir.
✔ İş kazası sonucu çalışanın sağlık durumu ağırsa, ailesi veya yakınları da SGK’ya bildirim yapabilir.
✔ SGK’ya zamanında bildirim yapılmazsa, çalışanın iş kazası kaynaklı haklarını talep etmesi zorlaşabilir.
📌 Önemli Not: İş kazası bildirilmezse veya geç bildirilirse, işveren para cezası ve tazminat yükümlülüğü ile karşılaşabilir.
📌 İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Konusundaki Sorumlulukları
📌 İşveren, çalışanlarının güvenliğini sağlamakla yükümlüdür ve gerekli tedbirleri almazsa hukuki sorumluluk taşır.
✔ İş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almak zorundadır.
✔ Çalışanlara iş güvenliği eğitimi vermelidir.
✔ Kişisel koruyucu ekipman (KKD) sağlamakla yükümlüdür.
✔ Risk değerlendirmesi yaparak işyerindeki tehlikeleri önlemelidir.
✔ İş kazası halinde gerekli müdahaleleri hızla yapmalıdır.
📌 Örnek: Bir inşaat firması, çalışanlarına baret ve güvenlik kemeri vermediği için iş kazası yaşanırsa, işveren cezai ve tazminat sorumluluğu ile karşı karşıya kalabilir.
📌 Önemli Not: İş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini almayan işverenler, hem tazminat ödemek zorunda kalabilir hem de ceza davası ile karşı karşıya kalabilir.
📌 İş Kazası Sonrası Tazminat ve Hukuki Süreçler
📌 İş kazası sonrası işçi ve yakınları, hukuki yollara başvurarak tazminat talep edebilir.
1️⃣ Maddi ve Manevi Tazminat Davası
✔ İşçi, iş kazası nedeniyle uğradığı maddi zararları talep edebilir.
✔ Ağır yaralanma veya ölüm durumunda, işçinin ailesi manevi tazminat talep edebilir.
📌 Örnek: İş kazası sonucu sakat kalan bir çalışan, işverene karşı maddi ve manevi tazminat davası açabilir.
2️⃣ Ceza Davası
✔ İşverenin ihmali sonucu iş kazası meydana gelmişse, ceza davası açılabilir.
✔ İşveren veya iş güvenliği uzmanı, “taksirle yaralama” veya “ölüme sebebiyet verme” suçundan cezalandırılabilir.
📌 Örnek: İş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almadığı için bir işçi hayatını kaybederse, işveren hakkında hapis cezası talebiyle dava açılabilir.
📌 Önemli Not: İş kazaları sonrası hukuki süreçlerin titizlikle yürütülmesi, işçinin veya yakınlarının haklarını almasını sağlar.
📌 İş Kazalarının Önlenmesi İçin Alınması Gereken Önlemler
📌 İş kazalarını önlemek için işverenlerin alması gereken önlemler şunlardır:
✔ İş güvenliği eğitimleri düzenlenmelidir.
✔ Kişisel koruyucu ekipman (KKD) kullanımı zorunlu hale getirilmelidir.
✔ İşyerinde periyodik güvenlik kontrolleri yapılmalıdır.
✔ Çalışanların sağlık kontrolleri düzenli olarak yapılmalıdır.
✔ İş kazası risk analizi yapılmalı ve acil durum planları oluşturulmalıdır.
📌 Örnek: Bir fabrikada iş güvenliği eğitimi verilerek, çalışanlara makine kullanımı sırasında alınması gereken önlemler anlatılmalıdır.
📌 Önemli Not: İş kazalarını önlemek için alınacak her önlem, hem işçi sağlığını korur hem de işverenin hukuki sorumluluğunu azaltır.
Bir yanıt yazın