📌 Giriş
Ortaklıklar, birden fazla kişinin veya şirketin sermaye, emek veya bilgi birikimini birleştirerek ticari bir faaliyet yürütmesi amacıyla kurulan hukuki yapılardır. Ortaklık sözleşmeleri, taraflar arasındaki hak ve yükümlülükleri belirleyen temel belgelerdir. Yanlış düzenlenen veya eksik bırakılan ortaklık sözleşmeleri, ilerleyen süreçte ciddi hukuki ihtilaflara yol açabilir.
📌 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK), 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu ve ilgili mevzuatlar, ortaklık sözleşmelerinin hukuki çerçevesini belirlemektedir.
Bu makalede, ortaklık sözleşmelerinin hukuki dayanakları, ortaklık türleri, ortakların hak ve yükümlülükleri, ortaklıktan çıkış ve fesih süreçleri ile ortaklık ihtilaflarının çözüm yolları detaylı olarak ele alınacaktır.
📌 Ortaklık Sözleşmesi Nedir? Hukuki Dayanakları
📌 Ortaklık sözleşmesi, iki veya daha fazla tarafın ticari bir faaliyeti yürütmek için ortaklık kurduklarını belirten ve tarafların haklarını, yükümlülüklerini, kâr-zarar paylarını düzenleyen hukuki bir belgedir.
✔ Türk Ticaret Kanunu (TTK) madde 124-644, ticari ortaklıkların kurulmasını ve yönetilmesini düzenler.
✔ Türk Borçlar Kanunu (TBK) madde 620-645, adi ortaklık sözleşmelerinin hükümlerini belirler.
✔ Şirket ana sözleşmesi, ortakların ilişkilerini ve işleyişi özel olarak belirleyebilir.
📌 Önemli Not: Ortaklık sözleşmeleri, resmi şekil şartlarına tabi olabilir. Örneğin, anonim ve limited şirketlerde noter tasdikli ana sözleşme düzenlenmesi zorunludur.
📌 Ortaklık Türleri ve Farkları
📌 Türkiye’de en yaygın ortaklık türleri şunlardır:
| Ortaklık Türü | Hukuki Yapısı | Sorumluluk | Tüzel Kişilik |
|---|---|---|---|
| Adi Ortaklık | TBK hükümlerine tabi | Ortaklar tüm borçlardan sorumlu | Yok |
| Kollektif Şirket | TTK’ya tabi | Ortaklar sınırsız sorumlu | Var |
| Komandit Şirket | TTK’ya tabi | Komandite ortaklar sınırsız, komanditer ortaklar sınırlı sorumlu | Var |
| Limited Şirket | TTK’ya tabi | Ortaklar, sermaye paylarıyla sınırlı sorumlu | Var |
| Anonim Şirket | TTK’ya tabi | Ortaklar, sermaye paylarıyla sınırlı sorumlu | Var |
📌 Örnek: Bir limited şirketin ortakları, şirketin borçlarından yalnızca sermaye payları kadar sorumluyken, adi ortaklıkta ortaklar tüm borçlardan sınırsız sorumludur.
📌 Önemli Not: Ortaklık türüne göre vergisel ve hukuki yükümlülükler değişebilir, bu nedenle ortaklık yapısı titizlikle belirlenmelidir.
📌 Ortakların Hakları ve Yükümlülükleri
📌 Ortaklık sözleşmesi, ortakların haklarını ve yükümlülüklerini açıkça düzenlemelidir.
1️⃣ Ortakların Hakları
✔ Şirket kârından pay alma hakkı.
✔ Yönetimde söz sahibi olma hakkı (şirket türüne göre değişebilir).
✔ Şirketin mali durumuna ilişkin bilgi alma hakkı.
✔ Şirketten çıkma veya payını devretme hakkı (şirket sözleşmesine göre değişebilir).
📌 Örnek: Bir anonim şirket ortağı, hissesini devrederek şirketten ayrılabilir, ancak limited şirkette ortakların devre onay vermesi gerekebilir.
2️⃣ Ortakların Yükümlülükleri
✔ Sermaye koyma yükümlülüğü.
✔ Şirket borçlarından belirlenen sorumluluk payına göre yükümlülük taşıma.
✔ Şirketin rekabetine zarar verecek faaliyetlerde bulunmama (rekabet yasağı).
✔ Ortaklık içi anlaşmalara ve sözleşmelere uyma.
📌 Önemli Not: Ortaklık sözleşmelerinde, ortakların yükümlülükleri açıkça belirlenmezse, ilerleyen süreçte hukuki ihtilaflar doğabilir.
📌 Ortaklık Sözleşmesinin Feshi ve Çıkış Süreçleri
📌 Ortaklık sona erebilir ve ortaklar şirketten ayrılabilir. Ancak fesih süreci, şirket türüne göre farklılık gösterir.
1️⃣ Ortaklığın Sona Erme Nedenleri
✔ Süresi belirlenmiş bir ortaklıkta sürenin dolması.
✔ Ortaklardan birinin ölümü veya iflas etmesi.
✔ Şirketin tasfiye edilmesine karar verilmesi.
✔ Ortaklardan birinin ortaklıktan ayrılma talebi.
✔ Mahkeme kararıyla ortaklığın feshi.
📌 Örnek: Bir adi ortaklıkta ortaklardan biri ayrılmak isterse, tüm ortaklık sona erebilir. Ancak limited şirketlerde ortak çıkış süreci daha sıkı kurallara bağlıdır.
2️⃣ Ortaklık Sözleşmesinin Feshi İçin Hukuki Süreç
✔ Şirket ana sözleşmesine uygun olarak fesih kararı alınmalıdır.
✔ Ortaklıktan ayrılan ortak, payını devretmeli veya tasfiye sürecine katılmalıdır.
✔ Fesih sonrası şirketin borç ve alacakları kapatılmalıdır.
📌 Önemli Not: Bazı ortaklık türlerinde ortaklıktan ayrılan kişi, şirketin önceki borçlarından belirli bir süre daha sorumlu olabilir.
📌 Ortaklık İhtilaflarında Hukuki Çözüm Yolları
📌 Ortaklar arasında anlaşmazlık çıkması durumunda hukuki yollar şunlardır:
✔ 1️⃣ Arabuluculuk ve Uzlaşma: Taraflar arasında dostane bir çözüm bulunması için arabulucuya başvurulabilir.
✔ 2️⃣ Tahkim: Ortaklık sözleşmesine tahkim şartı eklenmişse, ihtilaf mahkemeye taşınmadan tahkim yoluyla çözülebilir.
✔ 3️⃣ Ticaret Mahkemesine Başvuru: Anlaşmazlık çözülmezse, ticaret mahkemesine başvurarak ortaklık feshi veya diğer talepler yönlendirilebilir.
📌 Örnek: Bir limited şirket ortağı, diğer ortaklarla yaşadığı anlaşmazlık nedeniyle ortaklıktan ayrılmak isterse, mahkemeye başvurarak hissesinin gerçek değer üzerinden satılmasını talep edebilir.
📌 Önemli Not: Ortaklık ihtilafları mahkemeye gitmeden önce alternatif çözüm yolları ile çözülmeye çalışılmalıdır.
📌 Sıkça Sorulan Sorular (FAQ)
❓ Ortaklık sözleşmesi noter onaylı olmalı mı?
✅ Limited ve anonim şirketlerde ana sözleşmenin noter onaylı olması zorunludur.
❓ Ortaklık feshi sonrası ortak borçlardan sorumlu olur mu?
✅ Evet, bazı şirket türlerinde ayrılan ortak belirli bir süre borçlardan sorumludur.
❓ Ortaklık ihtilafları nasıl çözülür?
✅ Arabuluculuk, tahkim veya ticaret mahkemesinde dava açarak çözülebilir.
Bir yanıt yazın