Miras hukuku, miras bırakanın tasarruf özgürlüğünü korurken aynı zamanda yasal mirasçıların haklarını da güvence altına alır. Tenkis davası, mirasçılara yasal olarak bırakılması gereken saklı payın ihlal edilmesi durumunda başvurulan bir hukuki yoldur.
Bu makalede, tenkis davasının ne olduğu, kimlerin açabileceği, hangi şartlarda dava açılabileceği ve dava süreci hakkında detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.
1. Tenkis Davası Nedir?
Tenkis davası, miras bırakanın saklı paylı mirasçıların haklarını ihlal edecek şekilde yaptığı tasarrufların iptali veya azaltılması için açılan bir davadır.
Türk Medeni Kanunu (TMK) madde 560 şu şekilde düzenlenmiştir:
“Tenkis, saklı pay sahibi mirasçıların miras hakkını korumak için başvurabileceği bir dava olup, saklı paylarını aşan ölüme bağlı tasarrufların iptali amacıyla açılır.”
Özetle, miras bırakanın yaptığı bağışlar veya vasiyetnameler saklı payı ihlal ediyorsa, mirasçılar tenkis davası açarak haklarını talep edebilir.
2. Saklı Pay Nedir?
Saklı pay, mirasçının miras bırakanın tasarrufuyla ortadan kaldırılamayan yasal miras hakkıdır.
TMK 506. maddeye göre saklı pay oranları:
✔ Altsoy (Çocuklar, torunlar): Miras payının yarısı
✔ Eş: Miras payının tamamı veya dörtte biri
✔ Anne ve baba: Miras payının dörtte biri
Örneğin, mirasçılarına 1.000.000 TL miras bırakmış bir kişi, tüm mal varlığını bir başkasına bağışlamışsa, mirasçılar saklı paylarının korunması için tenkis davası açabilir.
3. Tenkis Davasını Kimler Açabilir?
Tenkis davasını yalnızca saklı paylı mirasçılar açabilir.
Tenkis davası açabilecek kişiler:
✔ Çocuklar ve torunlar (altsoy)
✔ Sağ kalan eş
✔ Anne ve baba (üstsoy)
Kardeşler ve diğer mirasçılar, tenkis davası açamaz.
4. Tenkis Davası Hangi Hallerde Açılır?
Tenkis davasının açılabileceği başlıca durumlar şunlardır:
4.1. Vasiyetname ile Saklı Payın İhlali
Miras bırakan, ölmeden önce yaptığı bir vasiyetname ile tüm mal varlığını başkasına bırakmışsa, saklı paylı mirasçılar tenkis davası açabilir.
4.2. Ölmeden Önce Yapılan Bağışlar
Miras bırakan, sağlığında mal varlığını başkalarına devretmiş veya bağış yapmışsa, mirasçıların saklı payı ihlal ediliyorsa tenkis davası açılabilir.
4.3. Ölümden Önce Hileli İşlemler (Muvazaa)
Miras bırakan, miras kaçırmak amacıyla bazı mal varlıklarını satmış gibi göstererek başkasına devrettiyse, mirasçılar tenkis davası açabilir.
5. Tenkis Davası Açma Süresi (Zamanaşımı)
Tenkis davası, mirasçının saklı payının ihlal edildiğini öğrendiği tarihten itibaren 1 yıl içinde açılmalıdır.
Ancak, mirasçılar durumu geç fark ederse, miras bırakanın ölüm tarihinden itibaren 10 yıl içinde tenkis davası açabilirler.
6. Tenkis Davası Nasıl Açılır?
6.1. Görevli ve Yetkili Mahkeme
📌 Görevli Mahkeme: Asliye Hukuk Mahkemesi
📌 Yetkili Mahkeme: Miras bırakanın son ikametgahındaki mahkeme
6.2. Dava Dilekçesi Nasıl Hazırlanır?
Tenkis davası açmak için dilekçede şu bilgiler yer almalıdır:
✔ Miras bırakanın ölüm tarihi
✔ Saklı payın ihlal edildiğine dair belgeler
✔ Vasiyetname veya bağış işlemlerine dair kayıtlar
✔ Tenkis edilmesi istenen mal varlıklarının listesi
Mahkeme, bilirkişi atayarak mirasın toplam değerini ve saklı payları hesaplar.
7. Tenkis Davası Sonuçları ve Karar
Mahkeme, miras bırakanın yaptığı bağış veya tasarrufların saklı payı ihlal edip etmediğini değerlendirir.
📌 Saklı pay ihlal edilmişse:
- Hak ihlali oranında tasarruf iptal edilir.
- Mirasçılara saklı payları iade edilir.
📌 Saklı pay ihlal edilmemişse:
- Davanın reddine karar verilir.
8. Tenkis Davasında Sık Karşılaşılan Sorunlar
📌 Bağış mı, satış mı?
Bazı durumlarda, miras bırakanın bağış yaptığı, ancak bunu satış gibi gösterdiği anlaşılabilir. Bu tür davalarda, muvazaa (hileli işlem) nedeniyle iptal davası da açılabilir.
📌 Mirasçıların saklı paylarının yanlış hesaplanması
Mahkeme, mirasın değerini yanlış hesaplayabilir. Bu durumda bilirkişi raporuna itiraz edilebilir.
📌 Bağışın zaman aşımına uğraması
Bağış tarihinden itibaren 10 yıl geçmişse, bazı işlemler için tenkis davası açılamaz.
Sonuç
Tenkis davası, miras bırakanın saklı paylı mirasçılarının haklarını korumak için başvurabileceği önemli bir hukuki yoldur.
📌 Eğer miras bırakan, saklı payı ihlal eden tasarruflarda bulunmuşsa, mirasçılar tenkis davası açarak haklarını talep edebilir.
📌 Dava açma süresi ölüm tarihinden itibaren 10 yıldır, ancak hak ihlalinin öğrenilmesinden itibaren 1 yıl içinde açılması gerekmektedir.
📌 Mirasçılar, vasiyetnamenin iptali veya muvazaa davalarıyla da haklarını koruyabilirler.
Bu süreçte bir avukattan destek almak, hak kaybı yaşanmaması açısından önemlidir.
Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
Bir yanıt yazın