Türkiye’de sıkça karşılaşılan kaçak yapılar ve imara aykırı binalar, şehircilik ve hukuk açısından önemli sorunları beraberinde getirmektedir. Bu sorunların çözümüne yönelik olarak yürürlüğe konan düzenlemelerden biri de “imar barışı” uygulamasıdır. İmar barışı kapsamında düzenlenen Yapı Kayıt Belgesi, kaçak veya ruhsatsız yapılara belirli şartlarla yasal statü kazandırmıştır. Bu makalede imar barışı kavramı, yapı kayıt belgesi ve uygulamanın hukuki sonuçları hakkında detaylı bilgiler yer almaktadır.

İmar Barışı Nedir?

İmar barışı; ruhsatsız, ruhsat eklerine aykırı veya imar mevzuatına aykırı şekilde inşa edilen yapıların kayıt altına alınarak yasallaştırılması amacıyla çıkarılan geçici bir düzenlemedir. Bu düzenleme ile mülk sahipleri, belirlenen bedeller karşılığında yapılarının mevcut durumunu resmi hale getirerek yapı kayıt belgesi alabilmektedir.

İmar barışı ile temel amaçlar şunlardır:

• Kayıt dışı yapıların resmi statüye kavuşturulması,
• Tapu sorunu yaşayan vatandaşların mağduriyetlerinin giderilmesi,
• İmar mevzuatına uygun olmayan yapıların kayıt altına alınarak ekonomiye kazandırılması.

Yapı Kayıt Belgesi Nedir ve Ne İşe Yarar?

Yapı Kayıt Belgesi, imar barışı kapsamında başvuru yapılarak alınan ve yapının mevcut durumunun kayıt altına alınmasını sağlayan resmi bir belgedir. Bu belge, yapının yasal hale gelmesini sağlayarak vatandaşların tapu alabilmesine ve diğer resmi işlemleri gerçekleştirebilmesine imkân verir.

Yapı kayıt belgesi ile yapı sahipleri şu hakları elde eder:

• Elektrik, su ve doğalgaz gibi aboneliklerin yasal olarak bağlanması,
• Yapının satış, kiralama veya ipotek edilmesi gibi işlemlerin yapılabilmesi,
• Tapuda bağımsız bölüm veya kat mülkiyeti kurma imkânı.

Ancak Yapı Kayıt Belgesi, yapıya deprem güvenliği açısından bir onay vermez ve sadece mevcut durumun kaydedildiğini ifade eder.

İmar Barışı ve Yapı Kayıt Belgesi Başvuru Şartları Nelerdir?

Yapı kayıt belgesi için başvuru yapabilmek için aşağıdaki şartlar gereklidir:

• Yapının, başvuru tarihi itibariyle mevcut olması ve belirlenen tarihten önce inşa edilmiş olması,
• Yapının hazine arazisi veya özel mülkiyet üzerinde bulunması (bazı istisnalar hariç),
• Başvurunun e-Devlet üzerinden doğru bilgilerle yapılması,
• Başvuru bedelinin (yapının rayiç değerine göre hesaplanır) ödenmesi.

Başvurular, belirtilen süreler içerisinde e-Devlet sistemi üzerinden veya ilgili Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlükleri aracılığıyla gerçekleştirilir.

Yapı Kayıt Belgesi İçin Başvuru Nasıl Yapılır?

Başvuru süreci aşağıdaki adımlardan oluşur:

• e-Devlet sistemine giriş yapılarak “İmar Barışı Başvurusu” formu doldurulur.
• Yapıya ait tapu bilgileri, adres, yapı sınıfı ve kullanım amacı gibi bilgiler doğru şekilde girilir.
• Yapının yaklaşık maliyet bedeli sistem tarafından hesaplanır ve bu bedel ilgili bankaya yatırılır.
• Ödeme sonrası başvuru tamamlanır ve Yapı Kayıt Belgesi düzenlenir.

Yapı Kayıt Belgesi Hangi Durumlarda İptal Edilebilir?

Aşağıdaki durumlarda Yapı Kayıt Belgesi iptal edilebilir:

• Başvuruda yanlış veya yanıltıcı bilgi verilmesi,
• Yapının son başvuru tarihinden sonra inşa edildiğinin tespiti,
• Başvuru bedelinin ödenmemesi veya eksik ödenmesi durumunda belge geçersiz hale gelebilir.

Yapı Kayıt Belgesi iptal edilen yapı, hukuken kaçak yapı statüsüne döner ve yıkım kararı alınabilir.

Yapı Kayıt Belgesinin Hukuki Sonuçları Nelerdir?

Yapı Kayıt Belgesi, yapı sahiplerine sınırlı hukuki haklar sağlar. Bu belge, yapıya imar planına veya yönetmeliklere tam uyumlu olduğu anlamına gelmez. Ayrıca Yapı Kayıt Belgesi;

• Yapının yeniden inşasına izin vermez,
• İmar planlarına aykırılık nedeniyle doğabilecek hukuki sorunlardan tamamen muafiyet sağlamaz,
• Deprem ve afet güvenliği konusunda herhangi bir güvence vermez.

Yapı Kayıt Belgesi ile Kat Mülkiyeti Alınabilir Mi?

Evet, Yapı Kayıt Belgesi alınan yapıların maliklerinin tamamının muvafakatı ile gerekli işlemler yapılarak kat mülkiyeti tesis edilebilir. Kat mülkiyeti kurulumu için yapı kayıt belgesi ile birlikte ilgili tapu müdürlüklerine başvurmak gerekir.

İmar Barışından Faydalanan Yapılar İçin Vergi Yükümlülükleri Nelerdir?

Yapı kayıt belgesi alınan taşınmazlar, emlak vergisi açısından resmi olarak kayıt altına alınır. Yapı sahiplerinin belediyelere emlak vergisi beyannamesi vermeleri ve yapıların rayiç değerleri üzerinden vergi ödemeleri zorunludur.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. İmar barışı nedir?
   İmar mevzuatına aykırı yapıların kayıt altına alınarak yasallaştırılması sürecidir.
2. Yapı kayıt belgesi ne işe yarar?
   Yapının yasal olarak kayıt altına alınmasını sağlar ve resmi işlemler yapılabilir hale gelir.
3. Yapı kayıt belgesi başvurusu nereden yapılır?
   Başvurular e-Devlet sistemi veya Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüklerinden yapılabilir.
4. Yapı kayıt belgesi ne zaman iptal edilir?
   Yanlış bilgi verilmesi veya şartlara uyulmaması durumunda iptal edilir.
5. İmar barışından sonra yeni inşaat yapılabilir mi?
   Hayır, imar barışı mevcut yapıları kapsar, yeni inşaat hakkı vermez.
6. Yapı kayıt belgesi alınan yapılara elektrik, su bağlanabilir mi?
   Evet, yasal olarak bağlanabilir.
7. Kat mülkiyeti yapı kayıt belgesi ile kurulabilir mi?
   Yapı kayıt belgesi ile kat mülkiyeti kurulabilir ancak tüm maliklerin onayı gerekir.
8. İmar barışı devam ediyor mu?
   İmar barışı uygulaması belirli dönemlerde açılır ve kapanır.
9. Yapı kayıt belgesi için ödenen bedel iade edilebilir mi?
   Yanlış bilgi nedeniyle iptal durumlarında ödenen bedeller iade edilmez.
10. Yapı kayıt belgesi deprem güvencesi sağlar mı?
    Hayır, deprem güvenliği sağlamaz, sadece yapının mevcut durumunu kayıt altına alır.